Açıklama
Bu teknik ne hakkında
Bu renkli strateji, öğrencileri altı farklı düşünme tarzıyla tanıştırır ve bir soruna altı farklı perspektiften bakmalarına yardımcı olur. Bu basit bir zihinsel metafordur. Altı Düşünme Şapkasının her biri farklı bir renge sahiptir ve her renk bir soruna bakmanın benzersiz bir yolunu temsil eder. Şapkaların takılması ve çıkarılması kolaydır. Eğer mevcut değilse, aynı renk aralığındaki diğer nesneler kullanılabilir – balonlar, çubuklar, kağıt tabakalar. Her şapka farklı bir renktedir ve bu da düşünme biçimini gösterir. Bir grup ortamında her üye aynı düşünme şapkasını kullanarak, aynı anda, aynı düşünme zorluğu üzerinde düşünür.
Nereden geliyor
Eleştirel ve yaratıcı düşünmeyi teşvik eden bir öğretim modeli olanAltı Düşünme Şapkası, karmaşık bir durum veya zorluğa yönelik farklı bakış açılarını keşfetmek için kullanılır. Edward de Bono tarafından tasarlanmış bir sistemdir. Altı Düşünme Şapkası, başlangıçta kuruluşların daha verimli toplantılar yapmasına yardımcı olmak için geliştirilmiş olsa da, eğitimde bir araç olarak kullanılması da aynı derecede değerlidir.
Hangi amaçlar için kullanılır (6 Şapkalı Düşünme Tekniğini Mühendislik Eğitiminde Neden ve Nasıl Kullanabilirsiniz?)
Düşünme şapkaları birçok farklı düzeyde ve birçok durum için kullanılabilir. Bir grup olarak iyi kararlar almak, farklı bakış açılarının ve seçeneklerin değerlendirildiği tartışmalar yapmayı gerektirir:
- Grup Projesinde Beyin Fırtınası
- Büyük Grup Kararları
- Tartışmalar için Hazırlık
- Tartışmalı Konular
- Güncel Olayların Zorlu Perspektifleri
- Eleştirel Düşüncenin Geliştirilmesi
- Yenilikçi Düşüncenin Geliştirilmesi
- Tartışmalar için Hazırlık
- Tartışmaların Yapılandırılması ve Kolaylaştırılması
- Problem Çözme Durumları
Nasıl kullanılır?
Oturuma Altı Şapka tekniğinin herkesi bir soruna veya konuya farklı bakış açılarından yaklaşmaya teşvik etmek için tasarlandığını açıklayarak başlayın.
Adım 1 – Gruba bir sorun/sorun sunun
Onlara bu konu hakkında çeşitli perspektiflerden düşüneceklerini söyleyin. Altı tip düşünür olacaktır – bu rollerde olanlar sorunu sadece bir perspektiften ele alacaklardır. Öğretmen, kolaylaştırıcı bir başlangıç sürecinde katılımcılara soruna altı farklı şekilde bakacaklarını açıklamalıdır.
Beyaz Şapka: Sorunla ilgili gerçekleri ve diğer nesnel bilgileri tartışın. “Bence bu noktada biraz beyaz şapkalı düşünmeye ihtiyacımız var…”, “Tartışmaları ve önerileri bir kenara bırakalım ve veri tabanına bakalım” anlamına gelir.
Kırmızı Şapka: Konuyla ilgili duygu ve düşüncelerinizi paylaşın. “Kırmızı şapkamı takıyorum, bunun korkunç bir teklif olduğunu düşünüyorum.
Siyah Şapka: Durumla ilgili olumsuz yönleri veya en kötü durum senaryolarını sunun. Şeytanın avukatı rolünü üstlenin veya bir şeyin neden işe işe yaramayabileceğini düşünün.
Sarı Şapka: Durumun olumlu yönlerini veya avantajlarını göz önünde bulundurun. Bir şeyin neden işe yarayacağı ve neden fayda sağlayacağı düşünün.
Yeşil Şapka: Soruna yeni bir açıdan bakarak ortaya çıkan yaratıcı fikirleri değerlendirin. Bu yaratıcılığın, alternatiflerin, önerilerin, ilginç olanın, provokasyonların ve değişikliklerin şapkasıdır.
Mavi Şapka: Tüm öğrenilenleri özetleyin. “Mavi şapkamı takıyorum, bence bu noktada biraz daha yeşil şapkalı düşünmeliyiz.”
Adım 2 – Ardından ekip tartışmayı belirli bir yaklaşıma odaklamaya başlar
Ekip üyeleri kasıtlı olarak hangi şapka ile başlamak istediklerini seçerler. Örneğin, mavi şapkayı seçerlerse, tartışma, toplantının nasıl yürütüleceğini tartışmak ve amaç ve hedefleri geliştirmek için herkesin Mavi şapkayı takmasıyla başlayabilir. Tartışma daha sonra soruna ilişkin görüş ve tepkileri toplamak için Kırmızı şapka düşüncesine geçebilir. Bu aşama aynı zamanda sorundan ve/veya çözümlerden kimlerin etkileneceği gibi gerçek çözüm için kısıtlamalar geliştirmek için de kullanılabilir. Daha sonra tartışma, fikirler ve olası çözümler üretmek için Sarı ve ardından Yeşil şapkaya geçebilir. Daha sonra tartışma, bilgi geliştirmenin bir parçası olarak Beyaz şapkalı düşünme ile çözüme yönelik eleştiriler geliştirmek için Siyah şapkalı düşünme arasında hareket edebilir.
Adım 3 – Bir dizi çözüm geliştirdikten sonra
Katılımcılar elde edilen bilgi ve görüşleri eleştirel bir gözle inceler ve bir çözüm seçerler.
Bu teknikler çevrimiçi olarak nasıl uygulanır?
Bu etkinliği sanal olarak yapmak biraz daha fazla hazırlık gerektirir, işte bazı ipuçları:
- Önceden herkesin erişebileceği bir çalışma kitabı hazırlamak veya
- Ara oturumu kullanmadan önce, herkese talimatları bulabilecekleri bir bulut belgesine bağlantı göndermek veya
- Eğitim sırasında ihtiyaç duyabilecekleri malzemelere dikkatlerini çekmek (örneğin bir parça kağıt, bir makas veya bir kalem).
Bir faaliyeti kolaylaştırmak için elbette her zaman ekiplerin küçük gruplar halinde çalıştığı odalara katılabilirsiniz, ancak sanal ekip çalışmasında olduğu gibi, sanal bir eğitim için de aşağıdaki kural geçerlidir: “Mümkün olduğunca açık, net ve öz olun!”
Oturumun başında yazılı olarak verilen talimatları tekrarladığınızdan emin olun. Çoğu zaman bazı katılımcılar oturumdan önce e-postayı dikkatlice okumamış ya da bu e-postayı hiç açmamış olabilir. Başlangıçta hızlı bir kontrol yapmak, mümkün olduğunca çok sayıda katılımcının ders için gerekli materyallere (örneğin kağıt, post-it, makas, vb.) sahip olmasını sağlar.
Sadece grupların tartışmalarını izlemeniz önemlidir, onların fikirlerini yönlendirmeye çalışmamalısınız.
Tekniğin uygulanması sırasında öğrencilerin kendilerini rahat hissettiklerinden emin olun.
Örnekler ve/veya referanslar
EGE Üniversitesi İnovasyon ve Girişimcilik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Özge Andiç Çakır, ders sırasında bu tekniği kullanmıştır. Kurs Adı: Bir Sanat Olarak Yaratıcı Düşünme. Bu ders, EGE Üniversitesi seçmeli dersler havuzundan seçmeli bir derstir, herhangi bir sınıf veya lisans öğrencisi bu dersi seçebilir. Dersin amacı, değişen dünya düzenine uygun iş fikirleri geliştirebilmek için yaratıcı düşünme yöntemlerini kavramaktır. 6 Şapkalı Düşünme Tekniği, öğrencilerin belirli bir problemi çözmeye yönelik olarak birlikte çalıştıkları bir grup etkinliğinde kullanılır.
Bu tekniğin bu sınıfta kullanılmasının faydaları, öğrencilerin problem çözme yeteneklerini geliştirmesi, belirli bir problemi çözmelerine yardımcı olması ve farklı perspektiflerden bakarken bir konuyu tartışmak için bir teknik öğrenmeleridir. Sınıfta bu tekniği kullanmanın etkililiğini değerlendirmek için açık uçlu bir soru sorulur ve farklı şapkalar takarak bu soruyu farklı perspektiflerden çözmelerini söylenir.
Öğrencilerden gelen geri bildirimler de olumlu, zira onlar sorunlara farklı perspektiflerden bakarak problemleri nasıl çözeceklerini öğrendiklerini ve bunun vizyonlarını genişlettiğini deneyimleyebiliyorlar. İş hayatlarında bu yöntemi şirketlerinde küçük bir grupla problem çözmek için kullanacaklarını düşünüyorlar.
Gerekli Araçlar
Dersi çevrimiçi olarak yapmak ve katılımcılarla iletişim kurmak için Zoom, MS Teams veya benzeri bir platforma ihtiyacınız olacaktır.
- Miro
- Mural
- Concept Board
- Kahoot
- Padlet
- Canva
- Mentimeter
- PollEverywhere
- Nearpod
- Mindmeister
- Mindmup
- Teammate 360
- Evernote
Kaynaklar
Bağlantılar
The de Bono Group. Six Thinking Hats. https://www.debonogroup.com/services/core-programs/six-thinking-hats/
MindTools. Six Thinking Hats. https://www.mindtools.com/pages/article/newTED_07.htm
Wikipedia. Six Thinking Hats. https://en.wikipedia.org/wiki/Six_Thinking_Hats
Videolar
IndigoTrainingUK. (2008, July 4). Edward de Bono – discusses the Six Thinking Hats. [Video]. YouTube. Available at: https://youtu.be/o3ew6h5nHcc
albin05. (2006, December 11). Edward de Bono on creative thinking. [Video]. YouTube. Available at: https://youtu.be/UjSjZOjNIJg
Makaleler
Serrat, O. (2017). Wearing Six Thinking Hats. In: Knowledge Solutions (pp. 615-618). Springer, Singapore. DOI: 10.1007/978-981-10-0983-9_67
Setyaningtyas, E. W., Radia, E. H. (2019, April 29). Six Thinking Hats Method for Developing Critical Thinking Skills. In: Journal of Educational Science and Technology (EST), 5(1):82. DOI: 10.26858/est.v5i1.8243
Kitaplar
Bono, E. de. (1999). Six Thinking Hats. Back Bay Books. ISBN: 978-0316178310