Açıklama
Teknik hakkında
Karar Matrisi, mühendislerin fikirleri kendi başlarına derecelendirmelerine yardımcı olur. Farklı kriterlerle değerlendirme, mevcut fikirlerin ilk tahminini verir. Karar Matrisi Analizi karar vermede fayda sağlar. Aralarından seçim yapılabilecek çok sayıda iyi alternatif ve dikkate alınması gereken farklı seçenekler olduğunda etkilidir.
Nereden geliyor?
Karar Matrisi Analizi, Çok Kriterli Karar Analizinin (Decision Matrix Analysis, Mind Tools) basitleştirilmiş bir versiyonudur.
Hangi amaçlar için uygundur? (Mühendislik eğitiminde nasıl kullanılır?)
Her bir fikre kritere karşılık gelen bir değer atanır, örneğin fizibilite: yüksek değer fikrin uygulanabilir olduğu, düşük değer ise tam tersi anlamına gelir. Matris yerine, kriterlerin üzerine çizilebileceği bir koordinat sistemi (XY) kullanılabilir. Buna ek olarak, kriterlere uygunluk derecesi de değerlendirilebilir. Her fikre bir değer atanır, örneğin fizibilite: Değerin yüksek olması durumunda fikir uygulanabilir; ancak düşük olması durumunda tam tersi bir sonuç ortaya çıkar. Matris yerine kriterleri içeren bir koordinat sistemi (XY) kullanılabilir. Ayrıca kriterlere uyum derecesi de değerlendirilebilir.
Çalışma ekibinin uzlaşmasını kolaylaştırmada, karar verme yöntemini yapılandırmada, karar kriterlerinin ortaya çıkmasını sağlayarak “gizli gündemlerin” etkisini azaltmada avantajlıdır.
Nasıl kullanılır?
Karar Matrisi Analizini kullanmaya başlamak için öncelikle bir tablo oluşturmanız gerekir. Seçeneklerinizi tablodaki satırlarda listeleyin ve ihtiyacınız olan faktörleri sütunlara yerleştirin. Bu, seçeneklerinizi ve ihtiyaçlarınızı değerlendirmenize yardımcı olacaktır. Bu işlemden sonra her bir seçenek/faktör kombinasyonunu puanlayın ve aldığınız puanı göreceli olarak ağırlıklandırın. Son olarak, her bir seçeneğe genel bir puan vermek için aldığınız puanları toplayın.
Bu teknik çevrimiçi olarak nasıl uygulanır?
Hazırlık, dersten önce yapılması gerekenler
- Öğrencilerinizin hepsinin kullanacağınız çevrimiçi işbirliği aracına erişimi olduğundan emin olun. Whiteboard bu amaç için etkili bir araç olabilir.
- Değerlendirme süreciniz sırasında işlevsel tablolar hazırlamanıza yardımcı olacak Roobrix veya Rubistar gibi çevrimiçi araçlardan/web sitelerinden yardım alabilirsiniz – ancak sınıftaki herkesin buna erişimi olduğundan emin olun. Bir alternatif de paylaşılan bir Excel tablosudur.
- Fikirleri değerlendirmek için kriterleri göz önünde bulundurun. Kaç puanın ne şekilde dağıtılabileceğini belirleyin.
- Ardından kriterler veya varyasyon koordinat sistemi ile fikir matrisini seçin ve bir şablon hazırlayıp yükleyin (linki veya nasıl erişileceğine dair bilgiyi dağıtın).
Uygulama sırasında
- Alıştırmanın amacını ve sürecini tanıtın.
- Öğrencileri derecelendirme aracına yönlendirin ve bunu onlara açıklayın. Derecelendirme kriterlerini açıklayın.
- Öğrencilerden faktörleri 0 ile 5 arasında puanlamalarını isteyin (0 en zayıf ve 5 en iyi anlamına gelmektedir).
- Seçenekleri önemlerine göre sıralayın. Seçenekleri görselleştirin.
- Aldığınız her puanı, genel seçime katkısını göstermek için faktör ağırlığıyla çarpın ve her seçenek için toplam puanların sonucunu bulun (muhtemelen hesaplamaları yapmak için öğrencileri molaya göndermeniz gerekecektir). En yüksek puan en iyi seçenek anlamına gelir.
Takip, oturumdan sonra ne yapılacağı hakkında
- Değerlendirme sistemini öğrencilerinizle birlikte çalışın. Kaç puan dağıtılabileceğini veya hangi rengin hangi fikri temsil ettiğini belirleyin. Matrisi veya koordinat sistemini değerlendirin. Herhangi bir eğilim ya da favori var mı? Çok puan alan fikirler daha da geliştirilebilir.
Örnekler ve/veya referanslar
Aşağıda, yöntemin Şubat 2021’de Güney Danimarka Üniversitesi’nde Prof. Dr. Patricia Wolf tarafından düzenlenen“Megatrends and Technological Innovation” dersi sırasında bir öğrenci grubu tarafından nasıl hazırlandığına ve kolaylaştırıldığına dair bir örnek yer almaktadır.
Kolaylaştırıcı talimat kılavuzu
Karar Matrisi – Zaman çizelgesi (15 dakika)
Kapanış aşaması bölüm 2, Kilian & Josef
Çalıştaydan önce karar_matrisi dosyasını grup klasörlerine yükleyin
10:55 – 10:58: Giriş ve Karar Matrisinin Açıklanması (3 dk.)
- Alıştırmanın amacı (senaryoların nihai değerlendirmesi)
- Bireysel alıştırma (her katılımcının excel dosyasında kendi sayfası vardır)
- Excel dosyasını nerede bulabilirim
10:58 – 11:00: Katılımcıların excel dosyasını ve kendi sayfalarını bulmaları için zaman (2 dk.)
- Takımlardaki Grup klasörlerinde
11:00 – 11:05: Belgedeki farklı senaryoları değerlendirme zamanı (5 dk.)
- Katılımcıların birbirleriyle konuşmamaları için biraz müzik çalın (Josef ve Joscha)
11:05 – 11:10: Karar matrisinin sonuçlandırılması (5 dk.)
- Genel sonuçlar için kendi ekranımızı paylaşma
- Özet (en iyi/kötü senaryolar hakkında konuşun)
Karar Matrisi Yöntemi, HYDAC Challenge, 2021, grup 8
| Senaryo | Genel değerlendirme |
|---|---|
| 1. Organizasyonel sınırların dışında esnek görevler | 21,6 |
| 2. Özgürlük, yaratıcılık, uzaktan, sorumluluk, sinerji | 20,3 |
| 3. Teknoloji kültürel farklılaşmaya olanak tanır | 20,1 |
| 4. Ekip oluşturma yoluyla motivasyon | 21 |
Katılımcı bireysel derecelendirme örneği, HYDAC Challenge, 2021, grup 8
| Senaryo | “WoW-Effect” | Fizibilite | Çaba | Genel değerlendirme |
|---|---|---|---|---|
| 1. Organizasyonel sınırların dışında esnek görevler | 10 | 7 | 8 | 25 |
| 2. Özgürlük, yaratıcılık, uzaktan, sorumluluk, sinerji | 9 | 8 | 7 | 24 |
| 3. Teknoloji kültürel farklılaşmaya olanak tanır | 8 | 9 | 7 | 24 |
| 4. Ekip oluşturma yoluyla motivasyon | 7 | 8 | 8 | 23 |
Gerekli Araçlar
Bu tekniği çevrimiçi bir ortamda uygulamak için aşağıdaki araçlar gereklidir.
-
- Bir değerlendirme aracı
- Roobrix (ücretli)
- Rubistar (ücretsiz)
- Proprofs (temel versiyonu ücretsiz)
Bu yöntem için bu araçları kullanmak size fayda sağlayacaktır. Bu araçlar işlevsel tablolar oluşturmanıza yardımcı olacaktır. Bir alternatif de çevrimiçi olarak paylaşılan bir Excel dosyasıdır.
MS Teams, Google Meet veya Zoom gibi bir görüntülü/sesli konferans uygulaması.
- Bir değerlendirme aracı
Kaynaklar
Bağlantılar
Recursos en project management (2020, May 31). Matriz de Decisión en Proyectos: Aprende a SACARLE partido. Recusos en project management. Retrieved October 12, 2022, from https://www.recursosenprojectmanagement.com/matriz-de-decision/
Emerald Works Ltd. (“By the Mind Tools Content Team”). Decision matrix analysis: Making a decision by weighing up different factors. Decision-Making Skills from MindTools.com. Retrieved October 12, 2022, from https://www.mindtools.com/pages/article/newTED_03.htm
Videolar
MindToolsVids. (2018, September 19). Decision matrix analysis: How to make a good decision by weighing up different factors. [Video]. YouTube. Retrieved October 12, 2022, from https://www.youtube.com/watch?v=xO7xJ1sTyPI
officialbuffalostate. (2010, March 17). Applying creativity: Evaluation matrix. [Video]. YouTube. Retrieved October 12, 2022, from https://www.youtube.com/watch?v=ZO5ou7G5HYM
Beginning Engineers. (2017, April 25). Beginning engineers decision matrices. [Video]. YouTube. Retrieved October 12, 2022, from https://www.youtube.com/watch?v=qUGuzZN7LLA
Makaleler
Jason Team. (2016). Engineering Design Decision Matrix. JASON Learning. Online at https://jason.org/wp-content/uploads/2016/05/JASON-Learning-Decision-Matrix-Engineering.pdf
Kitaplar
Vianna, M., Vianna, Y., Adler, I. K., Lucena, B., & Russo, B. (2012). Design thinking: inovação em negócios. Design Thinking.